Risicomanagement

N.V. Juva heeft een hoge maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het biedt iedereen non discriminatoir toegang tot energie in Westland, Midden-Delfland en een deel van de Botlek. Door de energietransitie faseert de uitstoot van fossiele brandstoffen uit en plaats maakt voor duurzame alternatieven. Juva wil een rol van betekenis spelen in zowel het huidige als het toekomstige energiesysteem. Aan de randvoorwaarden veilig, betrouwbaar en betaalbaar is duurzaam toegevoegd. Voor het beheersen van risico’s die deze randvoorwaarden kunnen verstoren, is beleid ontwikkeld. Risico’s kunnen betrekking hebben op de bedrijfsvoering alsmede de strategische verandering. In het algemeen hebben we een lage risicobereidheid.

Hieronder staan de risicogebieden beschreven.

Ten aanzien van de financiële impact hanteren we een bandbreedte van boven de € 2.500.000 op jaarbasis als catastrofaal en onder de € 50.000 op jaarbasis als matig tot verwaarloosbaar. De risicomatrix presenteert alleen de grootste risico’s binnen Juva.

Risicobeoordelingmatrix

Strategisch

Als uitkomst van het klimaatakkoord in Parijs moet de energievoorziening in 2050 C0₂-vrij zijn. De uitdaging is economisch, maatschappelijk en technisch complex waarbij tijdspad relatief kort is en de oplossingen pluriform gekoppeld aan allerlei individuele belangen. Het risico is deels gelegen in een energietransitie zonder regie. Zonder politieke regie blijft de focus liggen op de verdeling van de markt tussen partijen zoals netbeheerders en leveranciers en niet op de uitdaging zelf. Door de onduidelijkheid ontstaan allerlei concurrerende (grootschalige) initiatieven met grote onrendabele toppen en een verwachte rol voor de overheid. Besluitvorming is door het onduidelijke landschap lang. Door de onduidelijkheid is ook niet helder welke rol Juva kan en mag vervullen terwijl het eindbeeld van een duurzaam energiesysteem de integratie behelst van elektriciteit, gas (andersoortig gas dan aardgas) en warmtesystemen. Tijdig inspelen op deze ontwikkelingen is van belang om ook in de toekomst aan de (energie)behoefte van onze klanten te kunnen blijven voldoen en een rol te spelen in het toekomstige energiesysteem voor ons verzorgingsgebied. De belangrijkste gevolgen van dit risico kunnen desinvesteringen zijn in onze gasinfrastructuur en economische schade door een in efficiënt energiesysteem in onze regio.

Om het risico te mitigeren, hebben wij gekozen voor een bottom-up benadering met participerende klanten en samenwerking met lokale overheden, belangenverenigingen en leveranciers, gebruikmakend van bestaand instrumentarium en gerichte investeringen. Capturam B.V. is hier speciaal toe in het leven geroepen. Door deze aanpak zijn we minder gevoelig voor de complexiteit van alle belangen rond collectieve warmtesystemen en kunnen we sneller starten en handelen. Wij participeren in Energie Transitie Partners B.V. (ETP) voor de ontwikkeling van nieuwe duurzame initiatieven en de vorming van Warmtesysteem Westland. Met de opzet van dit systeem zijn we ook aangesloten op ontwikkelingen die tot doel hebben restwarmte uit het Rotterdamse havengebied naar de regio te brengen. Capturam B.V. richt zich ook op het aardgasloos maken van woonwijken en ontwikkelt plannen hoe dit optimaal in te passen. Tenslotte ontwikkelen we een project binnen het openbare netwerk: Smart Grid Westland. Dit systeem is een voorloper van een toekomstig systeem dat alle energiedragers integreert, voorziet in opslag en conversie en actief vraag en aanbod bij elkaar brengt.

De aangetrokken economie heeft gezorgd voor extra krapte gekwalificeerd (technisch) personeel mede door vergrijzing en daarmee een substantieel deel van de personeelsbezetting dat uitstroomt in combinatie met te weinig instroom van potentile vakspecialisten. Het invullen van vacatures kostte meer tijd en moeite. Door te weinig arbeidscapaciteit kunnen we onze medewerkers niet altijd op hun kwaliteiten inzetten of in leersituaties inzetten met een verminderde uitdaging en vertrekrisico tot gevolg.

Om het risico op korte termijn te mitigeren, is een recruiter in dienst gekomen en worden actieve wervingsmethoden ingezet. Langere termijnoplossingen zijn gericht op de arbeidsmarktcommunicatie. De wervingssite van N.V. Juva is aantrekkelijk en laagdrempelig, maar dit alles is niet voldoende wanneer de weg naar de website niet gevonden wordt. Het gebruik van sociale media zoals Facebook en Linkedin zorgen voor de benodigde verbinding. De sociale media zijn ook geschikt om visies op ontwikkelingen te delen. Met name de verduurzaming van de energievoorziening is voor N.V. Juva een maatschappelijk doel wat veel jongeren aanspreekt. Veel jongeren zijn op zoek naar een werkomgeving waar zij zich herkend en erkend voelen. De directie willen ze persoonlijk kennen en mijden om die reden grote instituten. Bij Juva is verbinding aanwezig en vanwege brede verantwoordelijkheid, meer ontplooiingruimte in de functie. Dit moet door arbeidsmarktcommunicatie goed uitgedragen worden. Actief communiceren via de sociale media door de directie zelf over onderwerpen waaruit de maatschappelijke betrokkenheid blijkt, is een effectieve manier om deze jongeren te interesseren. Daarbij is onze regionale betrokkenheid en bekendheid een pré bij het invullen van vacatures.

Andere mitigerende maatregelen zijn het bieden van een helder functiehuis met doorstroom en persoonlijke ontwikkelingsruimte. Een toets op de marktconforme waardering van functies voor zowel beloning als arbeidsvoorwaarden.

Om te werken aan behoud van ons personeelsbestand, is leiderschap essentieel. Leiderschap en de band die er is tussen medewerker en leidinggevende, is bepalend voor de tevredenheid en betrokkenheid van medewerkers. Door goed leiderschap inspelen op onvrede van medewerkers en daarmee vertrek voorkomen. Derhalve een ingezette mitigerende maatregel, het leiderschap naar een volgend niveau brengen; zijnde met faciliterend leiderschap de medewerker voldoende uitdaging, erkenning van de individuele bijdrage in het grotere geheel en waardering laten ervaren, zodat meer betrokkenheid ontstaat met de Juva organisatie.

Ons kantoorpand voorziet in een moderne werkomgeving die uitnodigt om elkaar te ontmoeten en samen te werken. Ook beschikken we over een eigen opleidingscentrum voor het werken in distributienetten.

Bedrijfsvoering

Wij voorzien in de basisbehoefte van mensen en bedrijven; zonder energievoorzieningen staat alles stil. Storingen in de energievoorziening zijn echter niet uit te sluiten.

Westland Infra Netbeheer beschikt over een op risico’s gebaseerd assetmanagementsysteem gecertificeerd volgens de ISO55001-norm. Assetmanagement vormt de balans tussen risico, kosten en betrouwbaarheid om te komen tot een voorspelbare performance van de netwerken. Het afwegen van de potentiële risico’s vindt plaats ten opzichte van de bedrijfswaarden van Westland Infra Netbeheer B.V. met behulp van een risicobeoordelingsmatrix. De bedrijfswaarden zijn: veiligheid, kwaliteit van levering, financiële prestatie, klant en imago, wet- en regelgeving en duurzaamheid. De risicomatrix geeft een beeld van de tactisch/operationele risico’s waarop beheersmaatregelen, onderhouds- en investeringsprogramma’s volgen om deze risico’s te beheersen. Zowel interne als externe audits borgen de werking van dit systeem.

De belangrijkste storingsoorzaak is graafschade. Om graafschade te voorkomen, is een systeem van zogenoemde ‘KLIC-meldingen’ ingericht waardoor externe partijen inzicht hebben in de ligging van onze energie-infrastructuur. Binnen CROW hebben we met aannemers afspraken gemaakt over de manier van graven in de nabijheid van kabels en leidingen. CROW is een non-profit kennispartner voor (decentrale) overheden, aannemers en adviesbureaus. Bij graafwerkzaamheden in de nabijheid van cruciale infrastructuur voorzien we in extra toezicht. Voor het adequaat oplossen van storingen beschikken we over een efficiënte en effectieve 24/7 storingsdienst. Voor het beheersen van grootschalige calamiteiten beschikken we over een crisisteam, eventueel aangevuld met specifieke experts en werken we met calamiteiten- en noodplannen. Jaarlijks organiseren we calamiteitenoefeningen.

Wij beschikken over een uitgebreide en complexe ICT-omgeving. Cybercriminaliteit vormt een toenemend risico. Bedreigingen in de vorm van ‘malware’ (de verzamelnaam voor kwaadaardige virussen) en met name de sterke groei en kwaliteit van zogenoemde ‘ransomware’ vinden veel doelbewuster en professioneler plaats dan voorheen. Steeds meer toepassing van ICT in onze energie-infrastructuur kan leiden tot een moedwillige verstoring van de energievoorziening of uitval van marktfaciliterende processen.

Om aangesloten te zijn op de laatste ontwikkelingen zijn we lid van het European Network for Cyber Security (ENCS). ENCS houdt zich bezig met onderzoek, testen, kennisdelen en training op het gebied van cyber security voor vitale infrastructuren zoals energie-, water- en telecomnetten. Op die manier worden wij geholpen en ondersteund om ons beter te beveiligen tegen cybercriminaliteit.

Ten behoeve van de beheersing van de risico’s, het niet beschikbaar hebben of het niet functioneren van essentiële onderdelen van de ICT-infrastructuur zijn diverse maatregelen genomen. Jaarlijks vinden externe EDP-audits plaats. De SCADA-besturingssystemen van de energienetwerken zijn geaudit en er zijn meerdere keren per jaar door derden zogenoemde ‘attack and penetration tests’ uitgevoerd.

De meest cruciale systemen zijn redundant uitgevoerd waarbij de redundante systemen op verschillende locaties fysiek zijn ondergebracht. In 2017 hebben deze voorzieningen een eerste upgrade gekregen en in 2018 een vervolgaanpak om te voldoen aan de gestelde beschikbaarheid van de cruciale bedrijfsprocessen.

Ten aanzien van bescherming van de persoonsgegevens hebben wij belangrijke maatregelen doorgevoerd om te voldoen aan de bepalingen van de Algemene Verordening Gegevensbescherming. Een Privacy Officer ziet toe op de omgang met privacy gevoelige gegevens.

Veiligheid

De kernactiviteiten van Juva hebben betrekking op het verdelen en meten van energiestromen door middel van distributienetwerken en installaties. Deze activiteiten kennen een zeker risico ten aanzien van de veiligheid welke inherent zijn verbonden aan de eigenschappen van elektriciteit, (aard)gas en warm water. Om de risico’s te beheersen hebben wij een veiligheidsbeleid opgezet met als doel:

• Voorkomen van letsel bij onze medewerkers of derden;

• Voorkomen van schade aan onze eigendommen of die van derden;

• Opbouwen van een veilig en betrouwbaar imago.

De basis van ons veiligheidsbeleid ligt in het continu verbeteren en leren van onveilige situaties. Een open cultuur is randvoorwaardelijk zodat medewerkers elkaar kunnen, durven en willen aanspreken op veiligheid ongeacht de hiërarchische relatie. Wij besteden dan ook veel aandacht aan veiligheidsbewustzijn en persoonlijk leiderschap. Wij eisen van onze medewerkers dat zij werkzaamheden alleen uitvoeren als zij de situatie waaronder dat gebeurt als veilig kwalificeren. Onze medewerkers zijn persoonlijk gecertificeerd op veiligheidsgedrag. De persoonsgebonden certificering is gericht op houding en gedrag waarbij risico-inzicht, communicatie, leiderschap en samenwerking in de dagelijkse praktijk getoetst worden.

Wij zorgen ervoor dat medewerkers beschikken over de benodigde vaardigheden om het opgedragen werk uit te kunnen voeren. Alleen gekwalificeerde medewerkers mogen werkzaamheden uitvoeren en daartoe dienen zij een aanwijzing te hebben. Aan deze aanwijzing zijn opleidingseisen verbonden. Wij investeren jaarlijks in de opleidingen van onze medewerkers, zodat zij kunnen beschikken over de juiste aanwijzing en veilig hun werk kunnen uitvoeren.

Verder zijn wij volledig VCA gecertificeerd en hebben we de landelijke uniforme werkinstructies omarmd om veiligheidsrisico’s te mitigeren: de Bedrijfsvoering Elektrische Installaties (BEI) en de Veiligheidsinstructies Aardgas (VIAG). Alle regionale netbeheerders werken volgens deze instructies wat de kans op fouten verkleint bij de aannemerij die veelal werkt voor meerdere netbeheerders en nu te maken krijgt met één gelijke landelijke werkwijze. Medewerkers worden ook geaudit op de naleving van de VCA-vereisten en het volgen van de BEI en de VIAG.

Gestandaardiseerde werkwijzen sluiten slechts een deel van de risico’s uit. Procedures zijn vooraf door andere dan de uitvoerende opgesteld. Deze scheiding tussen denken en doen vormt een extra risicofactor. Training op houding en gedrag zien wij als kritieke factor om het risico van de scheiding tussen denken en doen te mitigeren. Onze medewerkers die dagelijks met deze risico’s te maken hebben, zijn persoonsgebonden gecertificeerd op houding, gedrag en leiderschap. Het is cruciaal omdat het medewerkers in staat stelt om veilig te handelen in situaties waarin procedures niet hebben voorzien door onverwachte gebeurtenissen. Veiligheid mag nooit een routine zijn.

Wet- en regelgeving

De energiesector is zwaar gereguleerd, wetgeving bepaalt sterk onze speelruimte. In een tijdperk van transitie, zoals nu in de energiesector, werkt dit vertragend en beperkend. Wetgeving is in de aard nooit in staat om onverwachtse en onvoorziene situaties te regelen.

Het wetsvoorstel Voortgang Energietransitie (VET) stelt een heldere scheiding tussen het gereguleerde netbeheer en de commerciële nevenactiviteiten. Heldere uitgangspunten beperken de kans van optreden van dit risico. De keerzijde is dat Juva dusdanig beperkt is in haar speelruimte dat voor participatie in nieuwe ontwikkelingen een politiek besluit of wetswijziging noodzakelijk is. Juva richt zich op activiteiten die toegestaan zijn volgens de bepalingen van wet VET en werkt samen met andere partijen in de keten binnen de juridische kaders.

De huidige organisatiestructuur van Juva is opgezet volgens deze eisen. Zo is er een duidelijke scheiding tussen gereguleerde en commerciële activiteiten en is bijvoorbeeld de financiering daarvan gescheiden. Om compliancy te borgen, vinden periodiek checks plaats of wordt voldaan aan de actuele wet- en regelgeving. Compliancy is een vast onderwerp op de MT-agenda.

Financieel

Wij zijn blootgesteld aan een aantal financiële risico’s. De belangrijkste financiële risico’s zijn het kredietrisico, het liquiditeitsrisico, het renterisico en marktrisico. In de toelichting op de jaarrekening bij het onderdeel Financiële instrumenten wordt een nadere toelichting op het beperken van deze risico’s gegeven.

Consumenten zijn bij gas en elektriciteit vrij in het kiezen van een energieleverancier. De kosten voor het gebruik van het netwerk int de energieleverancier en draagt deze vervolgens maandelijks af aan de netbeheerder. De netbeheerder loopt een liquiditeitsrisico wanneer een energieleverancier failliet gaat. De leverancier kan dan zijn betalingsverplichting niet nakomen terwijl de consument al bevrijdend heeft betaald voor de netwerkkosten.

De gevolgen van dit risico worden beperkt doordat de netbeheerders maandelijks het betalingsgedrag van de leveranciers volgen en bespreken. Dit neemt echter niet weg dat bij een faillissement geen transportinkomsten binnenkomen van de voorgaande en lopende maand. Bij een faillissement switchen de klanten weg naar andere leveranciers volgens een noodprocedure. Te verwachten is dat na de maand van faillissement de betalingen nog niet optimaal verlopen. De financiële omvang van het risico schatten wij daarom in op drie maanden. In het geval dat de grootste leverancier in de regio failliet zou gaan, betreft dit ongeveer € 3 miljoen aan gemiste transportinkomsten. Deze gemiste inkomsten zouden in latere jaren via de gereguleerde tarieven alsnog binnen moeten komen.