Ontwikkelingen en trends

Maatschappelijke ontwikkelingen

Wanneer we naar mondiale ontwikkelingen kijken, signaleren we dat in de VS, Europa en ook Nederland het economische belang terrein wint op de duurzaamheidsdoestellingen. En alhoewel veel energiebeleid blijft staan, stellen meerdere bedrijven hun energiedoelen naar beneden bij. Niet altijd omdat zij minder ambitieus zijn, maar wel realistischer. De wil om te vergroenen, is er nog steeds, maar politieke en economische onduidelijkheid zorgt voor onzekerheid en dat heeft een negatieve invloed op de investeringsbereidheid. Meer duidelijkheid zou de energietransitie kunnen versnellen.

Die energietransitie staat niet op zich. Het gaat om een verandering of aanpassing van het energienetwerk en ook – of misschien wel juist - om een andere omgang met energie. We moeten verder kijken dan de hoeveelheid leidingen en kabels en ons bewust worden van het feit dat we anders moeten omgaan met energie. Een maatschappelijke verandering dus.

Zo’n transitie gaat altijd met golfbewegingen. We zien in eigen land, maar ook in landen om ons heen, dat de overgang naar een ander, duurzaam energiesysteem niet eenvoudig is en soms zelfs lijkt te stokken. In onze optiek zijn dat tijdelijke effecten en wij zijn ervan overtuigd dat de transitie doorzet. De focus ligt ons inziens te vaak op wat er niet kan; er is te weinig aandacht voor wat de transitie ons uiteindelijk kan brengen. Voor- en tegenstanders worden bovendien steeds feller. Juva ziet het als zijn rol om te zorgen voor transparantie, feiten en cijfers te duiden, aandacht te vragen voor de kansen en mogelijkheden die er zijn en te laten zien wat we doen en wat er wél kan.

Ontwikkelingen binnen de branche

Juva ziet graag meer samenwerking binnen de energiesector. Door de splitsingswet is de sector verdeeld over verschillende bedrijfskolommen en samenwerking tussen die kolommen is noodzakelijk voor een nieuw en toekomstbestendig energiesysteem. Meer samenwerking vraagt niet alleen veel van de medewerkers van de bedrijven in de kolommen, maar vraagt ook wat van de wetgever en toezichthouder. Er is lef en moed nodig om meer ruimte te bieden en die ruimte te benutten.

Eind 2024 heeft de Raad van State uitspraak gedaan over het intern salderen van stikstof. Op grond van het nieuwe beoordelingskader zal intern salderen, net als extern salderen, veelal leiden tot de verplichting om een natuurvergunning aan te vragen. Veel nieuwe energieprojecten komen hierdoor in de problemen. Wij inventariseren nog wat voor ons de precieze gevolgen zijn van de uitspraak van de Raad van State.

In 2024 was er sprake van groeiende belangstelling voor energiehubs en -clusters op bedrijventerreinen. Waar het voorheen bij veel netbeheerders nog een vreemde eend in de bijt was, is het nu bijna een standaardproduct geworden. Directe aanleiding voor deze ontwikkeling is de almaar toenemende druk op het elektriciteitsnetwerk. Deze congestieproblematiek leidt tot nieuwe samenwerkingsvormen en dat biedt kansen voor de netbeheerder. Overigens hebben deze projecten wel een lange doorlooptijd.

Ontwikkelingen in de regio

In 2024 heeft de glastuinbouw in onze regio dankzij de ruimte op ons net actief kunnen handelen op de energiemarkt.

Onze regio bereidt zich duidelijk voor op het gebruik van minder aardgas. We voorzien een stijgende behoefte aan elektriciteit en in de glastuinbouw is groeiende belangstelling voor duurzame warmte. Er wordt in onze regio volop geïnvesteerd in geothermie en steeds vaker zullen ook woningen worden aangesloten op aardwarmteprojecten. Door de ruimte op ons netwerk hebben particulieren meer opties op het gebied van duurzame warmte en zijn er nog volop mogelijkheden om te kiezen voor een warmtepomp. En doordat wij aan de afnamekant geen congestie op ons net hebben, bieden wij grootverbruikers in ons werkgebied volop mogelijkheden om te verduurzamen. Bijkomend effect van de ontbrekende afnamecongestie is dat het voor andere grootverbruikers aantrekkelijk wordt om zich hier te vestigen.

Juva heeft een aantal grote klanten in de Rotterdamse haven. Deze regio speelt een grote rol in de energietransitie. Wij zijn lid van Deltalinqs, ondernemersvereniging van de haven- en industriële bedrijven in de Mainport Rotterdam, en we voeren veel gesprekken met andere leden over het energievraagstuk. We definiëren het probleem en zoeken gezamenlijk naar de beste oplossing. In onze optiek hebben de verschillende clusters hun eigen problematiek: de tuinbouw worstelt met andere uitdagingen dan de ondernemers in de haven. Wij ontwikkelen voor elk cluster een eigen aanpak, maar zorgen waar mogelijk voor waardevolle kruisbestuiving door kennis te delen en gezamenlijk op te trekken.

Inspelen op ontwikkelingen

Wij luisteren goed naar de markt en hebben oog voor kansen en nieuwe mogelijkheden. Niettemin is aandacht voor de omgeving en het speelveld waarop wij actief zijn, een blijvend verbeterpunt. Wij willen voorkomen dat we in de waan van de dag het brede plaatje uit het oog verliezen. In 2024 hebben we daarom besloten aan de slag te gaan met een regioplan. De ontwikkelingen in de energiesector gaan immers steeds sneller en goed overleg en contact met regionale stakeholders is essentieel om onze wendbaarheid te borgen en waar mogelijk te vergroten.

Netbeheerders in de media

De afgelopen jaren staan netbeheerders steeds vaker in de belangstelling van de media. In 2024 waren een aantal thema’s dominant in het nieuws, waaronder netcongestie, energiebeschikbaarheid en vraagsturing. 

Er wordt flink geïnvesteerd in het uitbreiden en het moderniseren van het net om te voldoen aan de veranderende energiebehoeften. Daarvoor is meer geld nodig en dat leidt tot aanpassingen in de tariefstructuren, beleidswijzigingen en nieuwe regels. Netwerkbedrijven werken op meerdere manieren aan oplossingen en hebben hierover zo transparant mogelijk gecommuniceerd. Zo maken congestierapporten het beschikbaar vermogen geografisch inzichtelijk. Daarnaast is op transparante wijze bericht over uitbreidingen van het netwerk en de implementatie van congestiemanagement.  

Ook over de stappen naar deeloplossingen heeft de media bericht. Zo zijn er veel samenwerkingsverbanden en sectordeals tussen het Rijk, waterschappen en netbeheerders gesloten om de essentiële werkzaamheden te kunnen blijven uitvoeren. Ook over de aanleg van warmtenetten is veel in de media verschenen. Eind 2024 is warmtebron Maasdijk in bedrijf genomen. Dit én de ingebruikname van het handelsplatform heeft veel aandacht gekregen in de vakpers van de glastuinbouw.  

Landelijke campagnes

Netwerkbedrijven, de branchevereniging Netbeheer Nederland en de overheid hebben in 2024 diverse campagnes gevoerd. Hierin is opgeroepen tot samenwerking tussen bedrijven om de druk op het energienet te verlagen. Er zijn ook diverse bewustwordingscampagnes gevoerd. Deze campagnes richtten zich op spreiding van energiegebruik over de hele dag. Energiegebruikers werden opgeroepen op andere momenten de elektrische auto te laden, de wasmachine aan te zetten of de bedrijfsmachines te gebruiken.

Dilemma's

De energietransitie stelt de sector regelmatig voor lastige dilemma’s. Zo ook in 2024 en zo ook bij Juva.

Een van de dilemma’s in het verslagjaar zijn de flexdiensten die nu congestie veroorzaken op de teruglevering van elektriciteit. Enkele jaarlijkse kortstondige pieken beperken de mogelijkheden van een grote groep klanten. Wij maken ons hard voor een andere oplossing om een eind te maken aan deze ongewenste, maar wettelijk nog wel toegestane prikkel.

Een ander dilemma is de vraag wat de corebusiness van ons bedrijf is. Waar voorheen de focus vooral lag op leidingen en kabels, willen we nu veel breder kijken naar de benutting van onze assets. Wat heeft de klant echt nodig, op welk moment en hoe kunnen wij hem ondersteunen in de bedrijfsvoering?

Een heel praktisch dilemma is de vraag of we ons volledige wagenpark willen elektrificeren. Anexo is actief in heel Nederland en bij lange afstanden kost elektrisch rijden meer tijd en dus geld omdat de auto moet worden opgeladen. In 2024 hebben wij het besluit genomen om toch te kiezen voor volledige elektrificatie van het wagenpark, omdat wij willen voldoen aan onze duurzaamheidsdoelstellingen.

Interessant is ook het dilemma hoe we moeten omgaan met de schaarste aan technisch personeel. Door een aantrekkelijk werkgever te zijn, slagen wij erin om voldoende medewerkers aan te trekken. De andere kant van die medaille is dat op een andere plek een tekort aan technici blijft of ontstaat. Door bewust te investeren in het zelf opleiden van technische medewerkers proberen wij toch ons steentje bij te dragen aan de oplossing van dat probleem.